- Dünyada her 10 bebekten biri prematüre doğuyor ve her 40 saniyede bir, bu bebeklerden biri hayatını kaybediyor.
- Erken doğum oranları, son on yılda dünyanın hiçbir bölgesinde değişmedi.
- Çatışmalar, iklim değişikliğinin ve COVID-19'un etkileri, her yerde kadınlar ve bebekler için mevcut riskleri arttırıyor.
- Bu durumdan etkilenen bebeklere ve ailelerine daha kaliteli sağlık ve bakım hizmetleri sağlanmasının yanı sıra, erken doğumların önlenmesi için acilen harekete geçilmesi gerekiyor.
CENEVRE/NEW YORK/CAPE TOWN, 10 Mayıs 2023 – BM kuruluşları ve paydaşları tarafından bugün yayımlanan yeni bir rapora göre, 2020 yılında yaklaşık 13,4 milyon bebek prematüre doğdu. Prematüre bebeklerin 1 milyonu, erken doğumla ilgili komplikasyonlardan dolayı hayatını kaybetti. Bu sayı, dünya çapında erken doğan (hamileliğin 37 haftasından önce) her 10 bebekten yaklaşık 1'ine karşılık geliyor.
Çok erken doğdu: Prematüre doğumla mücadelenin son on yılı (Born too soon: Decade of action on preterm birth) raporu; Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’nun (UNICEF) yanı sıra dünyanın kadınlar, çocuklar ve ergenler için çalışan en büyük ittifakı olan Annelik, Yenidoğan ve Çocuk Sağlığı için İşbirliği Girişimi (PMNCH - Partnership for Maternal, Newborn and Child Health) ile birlikte hazırlandı. Raporda “sessiz bir acil durum” hâline gelen erken doğumla ilgili ciddi uyarılarda bulunuluyor. Erken doğum; kapsamı ve ciddiyeti uzun süreden beri yeterince anlaşılmayan bir sorun. Bu sorun; çocukların hayatta kalma olasılığını ve çocuk sağlığı alanında kaydedilen ilerlemeleri tehdit ediyor.
Rapor, DSÖ ve UNICEF'in Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu (London School of Hygiene and Tropical Medicine) ile birlikte hazırladığı ve prematüre doğumların yaygınlığına işaret eden güncel rakamları içeriyor. Genel olarak raporda, son on yılda dünyanın hiçbir bölgesinde erken doğum oranlarının değişmediği ve 2010 ile 2020 arasında 152 milyonu aşkın bebeğin prematüre doğduğu tespitine yer veriliyor.
Prematüre doğum, çocuk ölümlerinin önde gelen nedenleri arasında yer alıyor ve beşinci doğum gününden önce meydana gelen tüm çocuk ölümlerinin 5'te 1'inden fazlasını oluşturuyor. Prematüre doğan bebekler, hayatta kalsalar da yaşamları boyunca çeşitli sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabiliyor. Söz konusu bebeklerin sakatlık ve gelişim geriliği riski ile karşı karşıya kalma ihtimali ise daha yüksek.
Hayatta kalma konusunda ırka, bölgeye ve gelir düzeyine dayalı eşitsizlikler
Yeni yayımlanan “Çok Erken Doğdu” raporu; 2012 yılında yayımlanan ve bu konuyla ilgili dönüm noktası teşkil eden bir rapordan yola çıkarak, erken doğumun yaygınlığına ve bunun kadınlar, aileler, toplumlar ve ekonomiler üzerindeki derin etkisine dair kapsamlı bir bakış açısı sunuyor.
Çoğu zaman bebeklerin hayatta kalıp kalmayacaklarını, doğdukları yer belirliyor. Rapora göre, düşük gelirli ülkelerde çok erken doğan (28 haftadan önce) 10 bebekten sadece biri hayatta kalırken, yüksek gelirli ülkelerde 10'da 9'undan fazlası hayatta kalıyor. Irk, etnik köken, gelir düzeyi ve kaliteli sağlık hizmetlerine erişim ile ilgili eşitsizlikler yüksek gelirli ülkelerde dahi bebeklerin erken doğum, ölüm ve sakatlık ihtimalini belirliyor.
Güney Asya ve Sahraaltı Afrika, prematüre doğum oranlarının en yüksek olduğu bölgeler. Bu bölgelerde erken doğan bebekler, en yüksek ölüm riski ile karşı karşıya kalıyor. Bunun yanı sıra, küresel olarak erken doğumların %65'inden fazlası bu bölgelerde gerçekleşiyor. Raporda ayrıca çatışmaların, iklim değişikliğinin, çevreye verilen zararların, COVID-19'un etkilerinin ve yaşam maliyetlerindeki artışın her yerde kadınlar ve bebekler için riskleri arttırdığı vurgulanıyor. Örneğin, hava kirliliğinin her yıl 6 milyon erken doğuma yol açtığı tahmin ediliyor. Raporda yer alan yeni bir analize göre ise, her 10 prematüre bebekten yaklaşık biri insani krizlerden etkilenen ve en kırılgan durumdaki 10 ülkede doğuyor.
Ergen hamileliği ve preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) gibi anne sağlığı ile ilgili riskler de erken doğumla yakından ilişkili. Bu da, etkili aile planlaması da dâhil olmak üzere cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine, hamilelik boyunca ve doğum sırasında kaliteli sağlık ve bakım hizmetlerine erişim sağlama ihtiyacına dikkat çekiyor.
Eylem Gündemi: Daha fazla ülke yatırımı ve ebeveyn liderliğinde aktivizm
Son on yılda erken doğumların ve ölü doğumların önlemesine yönelik topluluk aktivizminde, özellikle de aileler, sağlık uzmanları, akademi, sivil toplum vb. liderliğindeki faaliyetlerde bir artış kaydedildi. Tüm dünyada prematüre doğumdan etkilenen aileler için çalışan gruplar; ailelerin desteklenmesi ve ailelere daha kaliteli sağlık hizmetleri sunulması için politika alanındaki faaliyetlere öncülük ediyor.
DSÖ, UNICEF, UNFPA ve PMNCH; 8 -11 Mayıs tarihleri arasında Güney Afrika'nın Cape Town şehrinde düzenlenen Uluslararası Anne Yenidoğan Sağlığı Konferansı'na liderlik ederek, kadınlara ve yenidoğanlara yönelik sağlık hizmetlerini iyileştirmek ve erken doğumlardan kaynaklanan riskleri azaltmak için aşağıdaki eylemleri gerçekleştirme çağrısında bulundu:
- Yatırım artışı: Anne ve yenidoğan sağlığına yönelik hizmetleri arttırmak için uluslararası ve yerli kaynakların harekete geçirilmesi gerekiyor. Annelere ve bebeklere ihtiyaç duydukları anda ve yerde yüksek kalitede sağlık ve bakım hizmeti sağlanması büyük önem taşımaktadır.
- Hızlandırılmış uygulamalar: Ülkeler; anne ve yenidoğan sağlığı alanında ulusal politikaların uygulayarak, bu alanda ilerleme sağlamaya yönelik hedeflerine ulaşmalıdır.
- Sektörler arasında entegrasyon: Yaşam döngüsü boyunca eğitim teşvik edilmelidir. Sektörler arası ortak finansman ile daha etkin ekonomik yatırımlar desteklenmelidir. Yaşam döngüsü boyunca iklim değişikliklerine uyum sağlamaya yönelik müdahaleler güçlendirilmelidir. Acil durum sistemleri arasında koordinasyon ve bu sistemlerin dayanıklılığı arttırılmalıdır.
- Yerele yönelik yenilikler: Sağlık hizmetlerinin kalitesini iyileştirmek ve bu hizmetlere eşit erişim sağlamak için yerel nüfusa yönelik yeniliklere ve araştırmalara yatırım yapılmalıdır.
Alıntılar
Prof. Joy Lawn, Londra Hijyen ve Tropik Tıp Okulu
Ortak Lider, Born too soon: decade of action on preterm birth (Çok Erken Doğdu: Prematüre Doğumla Mücadelenin On Yılı-2023) ve Born too soon (Çok Erken Doğdu-2012) raporları
“Bu yeni rapor, son on yılda eylemsizliğin ağır maliyetine dikkat çekerek bu eylemsizlik nedeniyle 152 milyonun prematüre doğduğunu ortaya koyuyor. Bazı bölgeler, bu durumdan daha fazla etkilenmekle birlikte, erken doğum, her ülkede sağlık alanında kaydedilen ilerlemeleri tehdit ediyor. Savunmasız durumdaki yenidoğanlara yönelik sağlık hizmetlerine daha fazla yatırım yapılması, milyonlarca aileyi bu korkunç sonucun getireceği üzüntüden kurtarabilir. Erken doğumları önlemek için daha fazla çalışmak gerekiyor. Zira erken doğumların önlenmesi, ölü doğumların ve anne ölümlerinin azaltılması konusunda kaydedilen ilerlemeye de katkıda bulunacaktır. Erken doğumun önlenmesi ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi için iki koldan yürütülecek çalışmalar, ekonomik ve sosyal kalkınmayı sağlayan daha sağlıklı bireylerin ve toplumların da temelini oluşturacaktır. Gelecek neslin kaderi; şu an hepimizin, hep birlikte harekete geçmesine bağlı. Gereken yatırımlar çok küçük olmayabilir, ancak her ülke için bu yatırımın getirileri çok büyük olacaktır.”
Dr. Nahya Salim, Tanzanya: Yenidoğan Temel Çözümleri ve Teknolojileri 360 (NEST360) ulusal lideri ve “Çok Erken Doğdu” raporu ortak yazarı
"Artık daha fazla sessiz kalmak için bir mazeretimiz yok. Şu an en savunmasız durumdaki yenidoğanlarımız için sonuçları değiştirebilecek araçlara ve bilgilere sahibiz. Hükümetimin hâlihazırda kırsal alanlarda dahi yatırım yaptığını biliyorum ve bu önlemleri uygulama konusunda kararlılığını gördüğüm için hükümetimle gurur duyuyorum. Önümüzdeki on yıl, burada ve her yerde erken doğum riskiyle karşı karşıya olanlar için durum farklı olabilir ve olmalıdır.”
Dr. Anshu Banerjee, WHO Anne, Yenidoğan, Çocuk ve Ergen Sağlığı ve Yaşlanma Direktörü
“Çocukların hayatta kalma oranlarını ve çocuk sağlığını iyileştirmek için en küçük ve en savunmasız durumdaki bebeklere ve ailelerine kaliteli sağlık hizmetleri sağlamak mutlak bir şart. Erken doğumları önleme yönünde ilerleme kaydedilmesi de gerekiyor. Bunun için her kadının riskleri tanımlamak ve yönetmek için hamilelik öncesinde ve sırasında kaliteli sağlık hizmetlerine erişebilmesi büyük bir önem taşıyor.”
Steven Lauwerier, Sağlık Direktörü (A.I.), UNICEF
"Her erken ölümden sonra, ciddi bir kayıp ve bir dizi kalp kırıklığı yaşanıyor. Dünyanın son on yılda kaydettiği birçok ilerlemeye rağmen, çok erken doğan bebek sayısını azaltma veya ölüm risklerini önleme konularında hiçbir ilerleme kaydetmedik. Bunun bilançosu ağır. Hamile annelerin ve erken doğan bebeklerin bakım ve sağlık hizmetlerine erişimini iyileştirerek artık her çocuğun hayata sağlıklı bir başlangıç yapmasını ve yaşam boyunca gelişmesini sağlamanın zamanı geldi.”
Helga Fogstad, İcra Direktörü, PMNCH
“Çok Erken Doğdu” raporu, erken doğumları önlemek için neden daha fazla yatırım yapmamız ve hesap verebilirliği arttırmamız gerektiğinin altını çiziyor. Prematüre doğum, dünyada beş yaşın altındaki çocuklar arasında en büyük ölüm nedeni. Anne ve yenidoğan sağlığının yanı sıra ölü doğumların önlenmesi yönünde kaydedilen ilerlemeler de durma noktasına gelmiş durumda. COVID-19, iklim değişikliği, artan çatışmalar ve artan yaşam maliyetlerin ortak etkileri nedeniyle bu konuda daha da geride kalınıyor.
“Hükümetler, bağışçılar, özel sektör, sivil toplum, aileler ve sağlık uzmanları ile birlikte çalışarak bu “sessiz acil durum” konusunda alarm çanlarını çalmaya başlama zamanımız geldi. Böylece erken doğumu önlemeye ve sağlık hizmetlerini iyileştirmeye yönelik çabaları, ulusal sağlık ve kalkınma gündeminin en tepesine yerleştirebilir; her yerde aileleri, toplumları ve ekonomileri destekleyerek insan sermayesini güçlendirebiliriz.”
Gabriela ve Jerome Foster, Las Vegas, Amerika Birleşik Devletleri: Jalen Foster'ın anne babası ve Jalen's Gift (Jalen’in Hediyesi) Vakfı’nın kurucuları
“Vakfımız, doğum öncesinde B grubu streptokok olarak bilinen bir bakterinin saldırısı nedeniyle, 27. haftada ölü doğan oğlumuz Jalen Foster'ın kaybının ardından kuruldu. Oğlumuzu kaybetmek bizim için yıkıcıydı ve topluluğumuzda bize destek olabilecek kimse yoktu. İşte o zaman bebeklerini kaybeden ailelere bir nebze de olsa rahatlık sağlayacak ve umut verecek bir yer oluşturmaya karar verdik. Diğer ailelerin de bizim hissettiğimiz gibi yalnız hissetmesini istemedik. Bu nedenle, bir kayıp yaşayan diğer ailelere yardım etmek için çok sayıda ücretsiz hizmet sunan (fotoğraf, kederli ailelere destek, anma ve cenaze hizmetleri yardımı gibi) Jalen's Gift Vakfı'nı kurduk.”
Çocukların insani yardım ihtiyaçları için desteğin çok önemli. Şimdi bağış yaparak çabamıza ortak ol.
###
Editörlere notlar:
Terimler
- Prematüre doğum: 37. gebelik haftasını tamamlamadan önce canlı doğum
- Yenidoğan ölümü: Gebelik süresine veya bebeğin ağırlığına bakılmaksızın, canlı doğan bir bebeğin doğduktan sonra 0-28 gün içinde ölümü.
- Ölü doğumlar: 22 haftalık gebelikten sonra fetal ölüm (28 haftalık gebelikler ile karşılaştırmak için WHO tarafından kullanılır)
Kaynaklar (10 Mayıs 2023, 00:01'e kadar yayın yasağı vardır)
- Tam rapor için: www.borntoosoonaction.org - bağlantı 10 Mayıs 2023'te tarihinde etkinleştirilecek.
- Medya paketi: https://express.adobe.com/page/uGySN8yDH5bFj/
Küresel Çevrimiçi Medya Brifingine katılmak için aşağıdaki bağlantıyı kullanarak “Çok Erken Doğdu” etkinliğine kayıt yaptırabilirsiniz: İnternet Semineri Kaydı - Zoom