DSÖ-UNICEF-Lancet: Dünya çocuklara sağlıklı bir yaşam ve gelecekleri açısından uygun bir iklim sağlamakta başarısız kalıyor
NEW YORK/ LONDRA / CENEVRE, 19 Şubat - Tüm dünyadan 40’ı aşkın çocuk ve ergen sağlığı uzmanının yer aldığı komisyon tarafından bugün açıklanan önemli rapora göre dünyada çocuk sağlığını, çocukların çevresini ve geleceğini yeterince koruyan tek bir ülke bile bulunmamaktadır.
Komisyon, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), UNICEF ve Lancet tarafından oluşturulmuştur.
“Dünya Çocukları İçin Bir Gelecek?” başlığını taşıyan raporda, tüm dünyada her bir çocuk ve ergenin sağlığının ve geleceğinin, ekolojik bozulma, iklim değişikliği, çocuklara yönelik çok fazla işlenmiş hazır gıda, şekerli içecek, alkol ve tütün tanıtımı yapan sömürücü pazarlama uygulamalarının yakın tehdidi altında olduğu belirtilmektedir.
Komisyon Eş Başkanı ve Yeni Zelanda Eski Başbakanı Helen Clark: “Çocuk ve ergen sağlığı alanında son 20 yılda sağlanan iyileşmelere rağmen bu ilerlemede bir duraklama, hatta tersine dönüş görülmektedir. Bodurluk ve yoksulluk gibi aracı ölçümler temelinde yapılan tahminlere göre düşük ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde yaşayan beş yaşından küçük yaklaşık 250 milyon çocuk gelişme potansiyellerini gerçekleştirememe riski altındadır. Ancak, bundan da fazla kaygı yaratan bir husus bugün tüm dünyada her çocuğun iklim değişikliğinden ve ticari baskılardan kaynaklanan varoluşsal tehditlerle karşı karşıya olmasıdır.”
Helen Clark sözlerini şöyle sürdürdü: “Ülkelerin, çocuk ve ergen sağlığına yönelik yaklaşımlarını yeniden gözden geçirmeleri, yalnızca bugünün çocuklarını gözetmenin ötesinde gelecekte miras alacakları dünyanın da korunmasını sağlamaları gerekmektedir.”
Yoğunlaşan iklim değişikliği her çocuğun geleceğini tehdit ediyor
Rapor, 180 ülkeyi kapsayan yeni bir küresel endeks içermektedir. Bu endeks, ülkelerin çocukların iyiliği adına yaptıklarını karşılaştırmaktadır. Dikkate alınan göstergeler arasında sağlık, eğitim ve beslenme gibi çocukların yaşama ve refahlarını etkileyen ölçütler, sürdürülebilirlik, sera gazı salınımları (emisyonları), hakkaniyet ya da gelir eşitsizlikleri yer almaktadır. [En üstteki ve en alttaki 10 ülke; İnteraktif Endeks] [1]
Raporda belirtildiğine göre en yoksul ülkeler çocuklarının sağlıklı yaşam sürdürebilmelerini desteklemek için daha fazla şey yapmak zorundayken aşırı karbon salınımları – daha zengin ülkelerin payı özellikle fazla olmak üzere – tüm çocukların geleceğini tehdit etmektedir. Yapılan tahminlere göre küresel ısınmanın 2100 yılında 4°C’yi aşması durumunda, yükselen okyanus düzeyleri, sıcaklık dalgaları, sıtma ve dang humması gibi hastalıkların yeniden yaygınlaşması ve gıda yetersizliği gibi çocuklar açısından yıkıcı sağlık tabloları ortaya çıkacaktır.
Endekse göre Norveç, Güney Kore ve Hollanda’da yaşayan çocuklar yaşama ve iyi olma hali açısından en şanslı olanlardır. Buna karşılık en şanssız çocuklar Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Somali, Nijer ve Mali’de yaşamaktadır. Ne var ki kişi başına CO2 salınımlarına bakıldığında en üstteki bu üç ülkenin gerilerde kaldığı görülmektedir. Bu açıdan Norveç 156., Kore Cumhuriyeti 166. ve Hollanda 160. sıradadır. Bu üç ülkeden her birinin kişi başına CO2 salımı 2030 yılı hedeflerinin %210 üzerindedir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Avustralya ve Suudi Arabistan CO2 salınımları açısından en kirletici on ülke arasında yer almaktadır.
Komisyon Eş Başkanı Senegalli Bakan Awa Coll-Seck: “2 milyardan fazla insan, kalkınma çabalarının insani krizler, çatışmalar, doğal afetler ve iklim değişikliğiyle bağlantılı sorunlar yüzünden engellerle karşılaştığı ülkelerde yaşamaktadır. En yoksul ülkeler arasından kimileri en düşük CO2 salınımına sahip olmasına rağmen bu ülkelerden çoğu hızla değişen iklimin ağır sonuçlarına maruz kalmaktadır. Bugün çocukların yaşaması ve gelişmesi için ulusal ölçekte daha iyi koşullar oluşturulması kuşkusuz gereklidir; ancak küresel ölçekte bakıldığında bunun çocukların geleceğini karartma pahasına gerçekleştirilmesi bir zorunluluk değildir.”
Çocuklara ilişkin olumlu önlemler açısından iyi bir performans sergilerken (ilk 70 içinde yer alırken) aynı zamanda kişi başına CO2 salınımında 2030 yılı hedefini gerçekleştirme yolunda olan ülkeler listesinde sadece Arnavutluk, Ermenistan, Grenada, Ürdün, Moldova, Sri Lanka, Tunus, Viet Nam ve Uruguay yer almaktadır.
Zararlı ticari pazarlama faaliyetleri çocukları olumsuz etkiliyor – çocukluk dönemi obezitesinde 11 kat artış!
Rapor ayrıca çocuklara yönelik özel bir tehdit olarak zararlı pazarlama uygulamalarına işaret etmektedir. Eldeki kanıtlara göre kimi ülkelerde çocuklar bir yıl içinde yalnızca televizyon aracılığı ile 30 bin reklam izlemektedir. Bu arada ABD’de gençlerin elektronik sigara (e-sigara) reklamlarına maruz kalmalarında iki yıl içinde %250 artış olmuş, bu reklamlar 24 milyondan fazla gence ulaşmıştır.
Komisyonun yazarları arasında yer alan Profesör Anthony Costello: “Sanayide kendi kendini (iç) düzenleme başarısız olmuştur. Diğer birçoğunun yanı sıra Avustralya, Kanada, Meksika, Yeni Zelanda ve ABD’de gerçekleştirilen araştırmalar kendi kendini düzenlemenin çocuklara yönelik ticari amaçlı reklamları engellemediğini göstermektedir. Örneğin Avustralya’da sanayi kesimi bu tür bir iç düzenlemeye imza atmış olmasına rağmen çocuk ve ergen izleyiciler televizyonda yayınlanan futbol, kriket ve rugby maçları sırasında yalnızca bir yıl içinde 51 milyon alkollü içki reklamı izlemektedir. Üstelik çocuklarımızı hedef alan sosyal medya reklamlarının ve algoritmalarının sergilediği yaygınlaşmaya ilişkin elimizde çok az veri ve rakam bulunması sebebiyle durumun bundan çok daha kötü olması tahmin edilmektedir.”
Çocukların abur cubur ve şekerli içeceklerin ticari pazarlamasına maruz kalma durumları, sağlıksız gıdaların satın alınmasıyla, aşırı kiloluluk ve obezite bağlantılıdır. Saldırgan pazarlama uygulamaları çocukluk dönemi obezitesinin alarm verici şekilde artmasında pay sahibidir. Obez çocuk ve ergen sayısı 1975 yılında 11 milyon iken 2016 yılında 11 kat artışla 124 milyona çıkmıştır ki bunun kişisel ve toplumsal maliyeti çok ağırdır.
Çocuk ve ergen sağlığında acil eylem için bir manifesto
Bağımsız Komisyon raporunu hazırlayanlar, çocukların korunması açısından, çocuklar tarafından ve çocuklar için yürütülecek yeni bir küresel hareket çağrısında bulunmaktadır. Dile getirilen özel tavsiyeler arasında aşağıdakiler de yer almaktadır:
1. Çocukların bu gezegende bir gelecekleri olmasını sağlamak üzere en acil iş olarak CO2 salınımlarının durdurulması;
2. Sürdürülebilir kalkınmayı sağlama çabalarımızın merkezine çocukların ve ergenlerin yerleştirilmesi;
3. Çocuk sağlığı ve çocuk hakları alanında iyileşmeler sağlayacak yeni politikalar geliştirilmesi ve ilgili tüm sektörlere yatırım yapılması;
4. Çocukların seslerinin politik kararların verilme sürecinde dikkate alınması;
5. BM Çocuk Haklarına dair Sözleşmeye eklenecek isteğe bağlı yeni bir protokolle desteklenmek üzere, zararlı ticari reklamlar üzerindeki ulusal düzenlemelerin daha sıkı hale getirilmesi.
Lancet dergileri Baş Editörü Dr. Richard Horton: “Önümüzdeki büyük bir fırsat ve elimizde kanıtlar bulunmaktadır. Gerekli araçlar elimizin altındadır. Devlet başkanlarından yerel yönetimlere, BM liderlerinden çocuklara kadar bu komisyon herkese çocuk ve ergen sağlığında yeni bir dönem başlatma çağrısında bulunmaktadır. Bu da cesaret ve kararlılık gerektirir. Bizim kuşağımızın en başta gelen sınavı da budur.”
UNICEF Genel Direktörü Henrietta Fore: “Dünyadaki çocuklar, iklim krizinden obezliğe ve zararlı ticari reklamlara kadar birkaç kuşak öncesine kadar akla hiç gelmeyecek tehditlerle baş etmek zorundadır. Çocuk sağlığı konusunu yeniden düşünmenin zamanı gelmiştir; öyle ki bu düşünceyle çocuklar her hükümetin kalkınma gündeminde ilk sıraya yerleşsin, çocukların iyiliği başka her tür gündemin önüne geçsin…”
Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus: “Bu rapor, dünyamızdaki karar vericilerin bugünkü çocuklara ve gençlere olan sorumluluklarını yerine getirmediklerini, çocuk ve gençlerin sağlığını, haklarını ve yaşadıkları gezegeni koruyamadıklarını göstermektedir. Rapordaki gerçekler ülkeler için bir alarm sayılmalıdır: Çocuk sağlığı ve gelişimine yatırım, hakların korunması ve çocuklara uygun bir gelecek yaratılması için bir uyarı…”
Editörlere notlar
[1] Endeksle ilgili olarak, bakınız, rapor ss. 35-38, teknik detaylar için, Ek, ss. 19-72
Komisyonun finansmanı Bill & Melinda Gates Vakfı tarafından sağlanmaktadır.
► Orijinal Video Çekimleri ve Fotoğraflar
► En üstteki ve en alttaki 10 ülke: https://www.thelancet-press.com/embargo/childhealthINFOG.png
► İnteraktif Endeks: https://www.thelancet.com/infographics/child-health
► Talep üzerine veri tabloları sağlanabilir.
Daha fazla bilgi ya da rapor yazarlarıyla yapılacak mülakatlar için:
Lancet: Anne Coleman, [email protected], +44 (0) 7468708644
DSÖ: Laura Keenan, [email protected], +41 22 791 2616 ve [email protected]
UNICEF: Sabrina Sidhu, [email protected], +1 917 476 1537