CENEVRE, 6 Eylül 2024 – UNICEF’in bugün yayınladığı yeni politika geliştirme notuna göre 2021 yılında Avrupa ve Orta Asya genelindeki 23 ülke ve bölgede 5480’in üzerinde çocuk, hava kirliliğine bağlı sebeplerden hayatını kaybetti. Bu sayı, bahsedilen coğrafyada 1 yaş altı çocuk ölümlerinde her 5 kayıptan 1’ine tekabül ediyor.
Hayata Nefessiz Başlamak: Avrupa ve Orta Asya’da Çocukları Hava Kirliliğinden Korumaya Yönelik Politikalar (Breathless beginnings: policies to protect children from air pollution in Europe and Central Asia) raporu, bu bölge genelinde büyük şehirlerde hava kirliliğinin DSÖ tarafından güvenli kabul edilen limitleri düzenli olarak aştığına dikkat çekiyor. Bu tabloya göre, hava kirliliği Avrupa ve Orta Asya’da çocuklar için en önemli çevre sağlığı riskini oluşturuyor.
UNICEF Avrupa ve Orta Asya Bölge Ofisi İklim Değişikliği ve Çevre Programı Kıdemli Uzmanı Maria Osbeck, “Hava kirliliğinden kaynaklanan hastalıklar ve ölümler engellenebilir. Fakat Avrupa ve Orta Asya’da kirli havayı solumanın sağlık üzerinde uzun vadede yol açtığı olumsuz sonuçlar nedeniyle her yıl çocuklar ölüyor veya hastalanıyor”, dedi.
“Uygulamayı tercih edeceğimiz politikalarla hayatlar kurtarılabilir; çocukluktan yetişkinliğe uzanan sağlık sorunları nedeniyle kamu hizmetlerinde oluşan kayıplar engellenebilir. Bu kapsamda çocukların yaşadığı, oynadığı veya eğitim gördüğü yerlerde kirliliğe sebep olan unsurların azaltılmasına ve hava kalitesinin arttırılmasına yönelik politikalar da hayata geçirilmelidir.”
UNICEF’in politika geliştirme notunda, en çok bebeklerin ve küçük çocukların ölüm ve hastalık riskiyle karşı karşıya olduğu vurgulanıyor. Anne karnında geçen dönem de dahil, hava kirliliğine küçük yaşta ve sık sık maruz kalmak, akciğerlerin küçülmesine ve yapısının bozulmasına, zatürre riskinin oluşmasına, üst solunum yolları enfeksiyonu, kulak iltihabı, astım, alerji ve egzama sorunlarının doğmasına neden oluyor. Kirli havayı solumak beyinde iltihaplanmaya da neden olabiliyor. Bu da büyümeyi engelleyen ve bilişsel gelişimi olumsuz etkileyen bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.
Avrupa ve Orta Asya’da hava kirliliğinin (PM2.5 ve PM10) temel nedenleri arasında evlerde, ticari işletmelerde ve sanayide fosil yakıt kullanılması yer alıyor. Özellikle kömür kullanımı çocukların sağlığına zarar veriyor.
Bu kapsamda UNICEF; hava kirliliğinin daha da artmasına engel olunması, enerji verimliliğinin desteklenmesi, temiz enerjiye erişimin sağlanması, hava kalitesini arttırmaya yönelik çalışmaların yapılması ve çocukların hava kirliliğinden korunması için hükümetlere ve ilgili kurumlara çağrıda bulunuyor.
Bu bağlamda UNICEF, şu tavsiyelerde bulunuyor: Ulusal Katkı Beyanlarında (NDC), Ulusal Uyum Planlarında (NAP), ulusal ve yerel hava kalitesi planlarında ve ulusal sağlık planlarında hava kirliliğine ve hava kirliliğinin çocuklar üzerindeki etkisine yer verilmesi; okul, kreş ve sağlık kuruluşları yakınlarında temiz hava alanlarının yaratılması; yerleşim yerlerinin, çocuk parklarının, sağlık kuruluşlarının, kreşlerin ve okulların yakınlarında hava kalitesi izleme sistemlerinin kurulması ve halka hava kalitesi konusunda bilgi verilmesi.
UNICEF, her çocuk için çalışmalarına devam ediyor. Sen de bağışınla bizi destekle.
#####
Editöre notlar
Bölgesel ölüm oranları, Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü’nden alınan son 2021 Küresel Hastalık Yükü verilerine dayanılarak hesaplanmıştır. Sağlık üzerindeki olumsuz etkilere yönelik veriler, bireysel olarak bir hastalığın öncüsü olarak yorumlanmamalıdır. Bu veriler, genel nüfusun sağlığı üzerindeki etkilerin bir değerlendirmesidir.
Partikül madde (PM) havada gaz niteliğinde olmayan ve hava kirliliğinin bir ölçütü olarak kullanılan her şeydir:
- PM10 bir saç teli çapının yaklaşık 7’de 1’i kadardır. İçeriğinde sülfat, nitrat, amonyak, sodyum klorür ve siyah karbon vardır. Bunun dışında, doğal yollarla rüzgarın taşıdığı tozları da içerebilir. PM10 sağlık açısından zararlıdır çünkü nazal ve bronşiyal geçişi tıkayarak hastalık veya ölümle sonuçlanan solunum yolları rahatsızlıklarına neden olabilir. PM10 kapalı ortamlarda hava kirliliğinin ve orman yangınlarının başlıca bileşenidir.
- PM2.5 aşırı ince olması nedeniyle insan sağlığı açısından çok daha tehlikelidir. PM2.5 sadece akciğerlere inmekle kalmaz, kana da karışabilir. Bu da kalp hastalıkları ve diğer kalp damar sorunları gibi bazı sağlık sorunlarına neden olabilir. PM2.5 genellikle fosil yakıt kullanımından kaynaklanır. Taşıtlar, fabrikalar ve enerji santralleri fosil yakıt kullanımının en yaygın olduğu yerlerdir. PM2.5 rüzgarın taşıdığı tozlardan ve volkanik faaliyetlerden de kaynaklanabilir. PM2.5 kana çok daha kolay karışır ve beyne çok daha kolay taşınır. Bu durum, kan-beyin bariyerine (beyni zehirli maddelerden koruyan ince, hassas zar) hasar vererek nöroinflamasyona neden olur.