BM Raporu: 2021 yılında her 4,4 saniyede bir çocuk ya da genç hayatını kaybetti
BM’nin diğer bir raporuna göre ise, aynı dönemde 1,9 milyon bebek ölü doğdu.
NEW YORK/CENEVRE/WASHINGTON DC, 10 Ocak 2023 – Birleşmiş Milletler Çocuk Ölümleri Tahminleri Kuruluşlar Arası Grubu (BM IGME) tarafından yayımlanan son rakamlara göre, 2021 yılında 5 milyon çocuk, daha beşinci doğum günlerini kutlayamadan hayatını yitirdi. Aynı yıl yaşları 5 ile 24 arasında değişen 2,1 milyon çocuk ve genç daha öldü.
Bugün yayımlanan başka bir raporda ise, BM Grubu tarafından aynı dönemde 1,9 milyon bebeğin ölü doğduğu açıklandı. Anne, yenidoğan, ergen ve çocuklara yönelik kaliteli sağlık hizmetleri ve bu hizmetlere adil erişim bulunsaydı, söz konusu ölümlerin çoğu önlenebilirdi.
UNICEF Veri Analizi, Planlama ve İzleme Bölümü Direktörü Vidhya Ganesh: "Her gün çok sayıda ebeveyn bazen çocukları daha ilk nefesini bile almadan, travmatik bir şekilde, çocuklarını kaybediyor. Bu kadar yaygın ve aslında önlenebilir olan bu trajedi, asla kader olarak görülmemeli. Bu konuda ilerleme sağlanması için her kadının ve çocuğun temel sağlık hizmetlerine eşit erişimini hedefleyen yatırımlar ve daha güçlü bir siyasi irade gerekiyor.”
Söz konusu raporlara göre, tüm dünyada 2000 yılından bu yana her yaştan çocuk ölüm oranlarında ciddi bir düşüş kaydedildi. Yüzyılın başından beri küresel olarak beş yaşından küçük çocuklar arasında ölüm oranında yüzde 50’lik bir düşüş gözlenirken, daha büyük yaş gruplarındaki çocuk ve gençler arasında görülen ölümler yüzde 36 oranında azaldı. Ölü doğum oranında ise yüzde 35 düzeyinde düşüş sağlandı. Bu ilerlemeler; kadınlara, çocuklara ve gençlere yönelik temel sağlık sistemlerini güçlendirmeyi amaçlayan yatırımlar sayesinde kaydedildi.
Öte yandan, 2010'dan bu yana kazanımlar önemli ölçüde azaldı. 54 ülke, beş yaşından küçük çocuk ölümlerine son verilmesini hedefleyen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşamayacak. Sağlık hizmetlerini iyileştirmek için hızlı bir şekilde harekete geçilmediği takdirde, 2030 yılından önce yaklaşık 59 milyon çocuk ve genç daha hayataını kaybedecek ve yaklaşık 16 milyon bebek ölü doğacak.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Anne, Yeni Doğan, Çocuk ve Ergen Sağlığı ve Yaşlanma Direktörü Dr. Anshu Banerjee: “Bir çocuğun doğduğu yerin, o çocuğun hayat kurtarıcı sağlık hizmetlerine erişimini ve dolayısıyla hayatta kalma şansını belirlemesi ve bu konuda çok ciddi eşitsizlikler bulunması, çocuklar için büyük bir haksızlık. Dünyanın her yerinden çocuklar, kendilerinin ve ailelerinin ihtiyaçlarını karşılayan, güçlü temel sağlık sistemlerine ihtiyaç duyarlar. Ancak bu şekilde, nerede doğarlarsa doğsunlar, hayata iyi bir başlangıç yapabilirler ve geleceğe umutla bakabilirler.”
Raporlar; çocukların doğdukları yere bağlı olarak önemli ölçüde farklılaşan hayatta kalma ihtimalleriyle karşı karşıya kalmaya devam ettiklerini, Sahraaltı Afrika ve Güney Asya'daki çocukların en ağır yükü taşıdığını belirtiyor. 2021 yılında dünyadaki canlı doğumların sadece yüzde 29’u Sahraaltı Afrika’da meydana gelirken, beş yaş altı çocuk ölümlerinin yüzde 56’sı yine bu bölgede, yüzde 26’sı ise Güney Asya’da gerçekleşti. Dünyadaki en yüksek çocuk ölümü riskini, Sahraaltı Afrika'da doğan çocuklar taşıyor. Bu çocukların karşı karşıya kaldığı risk Avrupa ve Kuzey Amerika'daki çocukların karşılaştığı riskten 15 kat daha fazla.
Bu iki bölgedeki annelerin karşı karşıya kaldığı ölü doğum oranı da aşırı derecede yüksek. 2021'de tüm ölü doğumların yüzde 77' si Sahraaltı Afrika’da ve Güney Asya'da meydana geldi. Söz konusu ölü doğumların neredeyse yarısı Sahraaltı Afrika'da gerçekleşti. Sahraaltı Afrika'da bir kadının ölü doğum yapma ihtimali, Avrupa ve Kuzey Amerika'da yaşayan bir kadına kıyasla yedi kat daha fazla.
Dünya Bankası Sağlık, Beslenme ve Nüfus Küresel Direktörü ve Küresel Finansman Fonu Direktörü Juan Pablo Uribe: “Bu sayıların arkasında, temel sağlık haklarından mahrum bırakılan milyonlarca çocuk ve aile var. Ülkelerin ve kalkınma paydaşlarının yapabileceği en iyi yatırımlardan biri, birinci basamak sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi. Bu hizmetlerin sürdürülebilir finansmanı için siyasi iradeye ve liderliğe ihtiyacımız var”.
Tüm dünyada kaliteli sağlık hizmetlerinin mevcudiyeti ve bu hizmetlere erişim, çocuklar için ölüm kalım meselesi olmaya devam ediyor. Çocuk ölümlerinin çoğu, ilk beş yılda meydana geliyor ve söz konusu ölümlerin yarısı hayatlarının ilk ayında gerçekleşiyor. Bu en küçük bebekler arasında başlıca ölüm nedenleri; erken doğum ve doğum sırasındaki komplikasyonlar. Benzer şekilde, ölü doğumların yüzde 40'ından fazlası doğum sırasında meydana geliyor. Hamilelikleri ve doğumları sırasında kadınlara kaliteli sağlık hizmetleri sunulduğu takdirde, bu ölümlerin çoğu önlenebilir. İlk 28 günden sonra hayatta kalan bebekler için en büyük tehdidi ise zatürre, ishal ve sıtma gibi bulaşıcı hastalıklar oluşturuyor.
COVID-19, çocukluk çağı ölümlerini doğrudan arttırmamış olsa da (çocukların bu hastalıktan ölme ihtimali yetişkinlere kıyasla daha düşüktür), pandemi, hayatta kalmaları açısından gelecekte karşılaşabilecekleri riskleri arttırmış olabilir. Raporlarda özellikle de aşı kampanyaları, beslenme hizmetleri ve temel sağlık hizmetlerine erişim konularında yaşanan aksaklıklarla ilgili endişeler vurgulanıyor. Söz konusu aksaklıklar, çocukların sağlıkları ve iyi olma halleri üzerinde etkileri uzun süre devam edebilecek tehlikelere yol açmış olabilir. Buna ek olarak, pandemi; son otuz yıldır aşılar konusunda devam eden ciddi gerilemeyi daha da hızlandırarak savunmasız durumdaki yenidoğanların ve çocukların önlenebilir hastalıklardan ölme riskini arttırmıştır.
Bunun yanı sıra, raporlarda mevcut veri eksikliklerine de dikkat çekilmektedir. Söz konusu eksiklikler, çocukların hayatta kalma oranlarını iyileştirmek ve iyi olma hallerini arttırmak için tasarlanan politika ve programların etkisini önemli ölçüde zayıflatabilir.
BM DESA Nüfus Bölümü Direktörü John Wilmoth: "Yeni rakamlar, 2000 yılından bu yana 5 yaşın altındaki çocuklar arasındaki ölüm oranını azaltma konusunda kaydedilen ciddi küresel ilerlemeye işaret ediyor. Bu başarıya rağmen, başta Sahraaltı Afrika olmak üzere ülkeler ve bölgeler arasında çocukların hayatta kalma oranlarında gözlenen büyük farklılıkları ele almak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. Doğum hizmetleri öncelikli olarak, sadece kaliteli sağlık hizmetlerine erişimi arttırmakla bu eşitsizlikleri azaltabilir ve tüm dünyada yenidoğanların ve çocukların önlenebilir nedenlerden dolayı hayatlarını kaybetmelerine son verebiliriz.”
#####
Editörlere Notlar:
İki rapor –Levels & Trends in Child Mortality (Çocuk Ölümlerinde Düzeyler ve Eğilimler) ve Never Forgotten (Asla Unutulmadı) – 2023'te yayımlanması planlanan önemli veri kümelerinin ilk ikisini içerir. BM’nin anne ölüm rakamları bu yılın ilerleyen dönemlerinde yayımlanacaktır.
Çocuk ölümlerini önleme çabamıza destek ol;